“วัฒนธรรมล้ำค่า โบราณสถานน่าชม

เที่ยวชมบ้านเก่า เงาไม้ร่มรื่น ยั่งยืนรอยเขลางค์”

กว่าจะมาเป็นวันนี้

ชุมชนท่ามะโอ เป็นชุมชนในย่านเมืองเก่า มีวิถีการดำเนินชีวิตแบบพอเพียง มีประเพณีอันเก่าแก่รายล้อมด้วยธรรมชาติ มีแหล่งท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม มีประธานชุมชนเป็นผู้นำ และมีคณะกรรมการชุมชนร่วมกันบริหารงานของชุมชน ชุมชนท่ามะโอเป็นชุมชนเมือง ตั้งอยู่ในเขตพื้นที่เทศบาลนครลำปาง การท่องเที่ยวเองก็เป็นหนึ่งในกิจกรรมที่ได้รับผลกระทบอย่างหนักในช่วง ๒ ปีที่เกิดโรคระบาด แต่ชุมชนท่ามะโอ กลับเป็นหนึ่งในชุมชนที่มองวิกฤตที่เกิดขึ้นในครั้งนี้ว่าคือโอกาสครั้งสำคัญ

เส้นทางสู่ความสำเร็จของการมาเป็นชุมชนต้นแบบ

ชุมชนท่ามะโอมีความแตกต่างจากชุมชนอื่น เนื่องจากชุมชนท่ามะโอเป็นชุมชนที่เก่าแก่มาตั้งแต่สมัยโบราณถือว่าเป็นชุมชนแรก ๆ ของนครลำปาง ทำให้มีเอกลักษณ์และอัตลักษณ์ที่แตกต่างกับชุมชนอื่น ทรัพยากรทางการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมของชุมชนมีทั้งที่จับต้องได้และจับต้องไม่ได้ ในสมัยก่อนชุมชนท่ามะโอ มีบริษัทที่ทำการค้าเกี่ยวกับไม้ ทำให้มีวิถีชีวิตของคนในชุมชนเกี่ยวข้องกับป่าไม้ อีกทั้งชุมชนท่ามะโอ ยังมีการสืบสานประเพณีโบราณตั้งแต่ในสมัยอดีตมาจนถึงปัจจุบัน โดยมีศักยภาพทางท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม เนื่องจากว่าภายในชุมชนนั้น มีแหล่งประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมในเขตเมืองเก่า มีโบราณสถาน ได้แก่ วัดประตูป่อง กู่เจ้าย่าสุตา และวัดท่ามะโอ มีบ้านโบราณ ได้แก่ บ้านเสานัก บ้านร้อยปี บ้านหลุยส์ ให้ผู้สนใจได้ศึกษาเรียนรู้

ชุมชนท่ามะโอยังมีการถ่ายทอดความรู้ทางภูมิปัญญาให้แก่คนรุ่นหลังได้สืบทอดโดยมีทุนสนับสนุนจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น การทำอาหารพื้นเมือง การทำขนมพื้นบ้าน การทำโคมไฟ ซึ่งในปัจจุบันยังมีผู้ที่ให้ความสนใจเข้ามาเรียนรู้น้อยมาก ด้วยเหตุนี้เอง ทางชุมชนจึงมีการนำเสนอแหล่งท่องเที่ยวและวัฒนธรรม ประเพณี วิถีชีวิตของชุมชนผ่านสื่อออนไลน์ทาง Facebook นอกจากนี้ยังมีการจัดบอร์ดข้อมูล และทำแผ่นพับ ๒ ภาษา คือ ภาษาไทย และภาษาอังกฤษ แจกแก่นักท่องเที่ยวที่เดินทางเข้ามาท่องเที่ยวในชุมชนท่ามะโอ ดังนั้นประชาชนในชุมชนมีความระหนักถึงความสำคัญของประเพณีวัฒนธรรมของชุมชน

ความท้าทาย

         เนื่องจากเวลาเปลี่ยนทำให้กลุ่มคนรุ่นใหม่ในชุมชนไม่ค่อยให้ความสำคัญต่อประเพณี วัฒนธรรมเท่าคนเก่าคนแก่ คนรุ่นหลัง ทางชุมชนจึงมีการจัดตั้งกลุ่มรวมตัวกัน ทำกิจกรรมเพื่อส่งเสริมการอนุรักษ์ประเพณี วัฒนธรรมของชุมชน ส่วนในด้านการจัดการความปลอดภัย ชุมชนท่ามะโอไม่มีการจัดการด้านความปลอดภัยที่เป็นพิเศษ แต่มีจิตอาสาที่ช่วยตำรวจท่องเที่ยว และช่วยเจ้าหน้าที่รักษาความปลอดภัยของหมู่บ้าน ช่วงที่เกิดโรคระบาดนั้นคนรุ่นใหม่ตัดสินใจกลับมาตั้งหลักที่บ้าน และมีคนอีกจำนวนไม่น้อยที่มองว่า การย้ายจากถิ่นฐานเดิมมาเริ่มต้นใหม่ที่ลำปาง ก็เป็นโอกาสสำคัญที่ต้องรีบคว้าไว้

กลุ่มคนรุ่นใหม่รวมกลุ่มกันทำโครงการ “ท่ามะโอ Creative HUB Space” โครงการนี้เกิดจากการคิด ลงมือทำ และขับเคลื่อนโดยกลุ่มคนรุ่นใหม่ แล้วกลุ่มคนรุ่นผู้ใหญ่ที่เคยมีบทบาทก่อนหน้า เดิมทีการท่องเที่ยวโดยชุมชนท่ามะโอถูกขับเคลื่อนด้วยกลุ่มผู้สูงวัยเป็นหลัก เมื่อเวลาผ่านไปสมาชิกในกลุ่มหลายคนเริ่มมีปัญหาทางสุขภาพ พากันทยอยวางมือไปทีละคนสองคน ประจวบกับช่วงเวลานั้นคนรุ่นใหม่ในชุมชน เริ่มกลับมาอยู่ที่ในชุมชน และมีบทบาทในกลุ่มท่องเที่ยวโดยชุมชนมากขึ้น พวกเขาก็พิสูจน์ตัวเองให้เห็นว่า สามารถทำงานบางอย่างแทนคนที่วางมือไปได้แล้ว ก็ถึงเวลาที่ต้องปล่อยให้พวกเขาได้ทำงานชุมชนเต็มตัวในบางงานบ้าง ส่วนกลุ่มผู้สูงวัยก็จะถอยไปเป็นที่ปรึกษา คอยให้คำแนะนำแก่กลุ่มคนรุ่นใหม่ในยามที่มีข้อสงสัย

ผลลัพธ์และผลกระทบที่เกิดขึ้น

การรวมพลังของจิตอาสาของคนทุกช่วยวัยในชุมชนคุณธรรมท่ามะโอ ทำให้เกิดผลที่โดดเด่นตามมาคือการได้รับคัดเลือกเป็นหนึ่งใน ๑๐ สุดยอดชุมชนต้นแบบ "เที่ยวชุมชน ยลวิถี” ของกระทรวงวัฒนธรรม สะท้อนให้เห็นถึงการที่สังคมสามารถอยู่เย็นเป็นสุขร่วมกัน มีคุณธรรม นำความรู้เท่าทันโลก ครอบครัวอบอุ่น ชุมชนเข้มแข็ง สันติสุข เศรษฐกิจมีคุณธรรม เสถียรภาพ และเป็นธรรม จิตอาสาเป็นปัจจัยหนึ่งที่สำคัญในส่วนตัวของบุคคลที่จะทำให้มีจิตสาธารณะ ทุกคนคำนึงถึงสาธารณะซึ่งอยู่เหนือความเป็นส่วนตัวมากกว่าการคิดถึงความเป็นธุรกิจ การทำถูกทำชอบได้ชื่อว่าทำความดีเพราะเห็นคุณค่าของความดี จิตอาสา ทำให้ทุกคนในสังคมสามารถอยู่ร่วมกันได้เป็นสังคมที่มีการให้และแบ่งปันซึ่งกันและกัน คำนึงถึงประโยชน์ของส่วนรวมเป็นที่ตั้ง ซึ่งต้องขับเคลื่อนทั้งระบบ

อีกทั้งยังสามารถพัฒนาการเป็นแหล่งท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์ โดยอาศัยทุนทางวัฒนธรรมที่มีอยู่เดิมในชุมชน รวมกับการประชาสัมพันธ์ผ่านช่องทางออนไลน์ ส่งผลให้ชุมชนคุณธรรมท่ามะโอเป็นที่รู้จักมากยิ่งขึ้น

เป้าหมายที่จะเดินต่อ

เป้าหมายต่อไปว่า Creative HUB Space จะต้องเป็นพื้นที่สร้างสรรค์ที่มีชีวิต และเป็นพื้นที่แห่งความหลากหลายของผู้คน ที่ไม่ว่าจะเป็นผู้สูงวัย คนวัยทำงาน ครอบครัว กลุ่มเพื่อน กลุ่มคนรุ่นใหม่ เราจะออกแบบกิจกรรมที่ทำให้คนทุกกลุ่มทุกวัยเข้าถึงและเข้าใจมิติใหม่ของท่ามะโอ การท่องเที่ยวโดยชุมชนที่กำลังจะเปลี่ยนผ่านจากคนรุ่นหนึ่งไปสู่

ผู้ติดต่อในพื้นที่

นายประทีป เมืองแก่น ๐๘๑-๙๕๐-๙๐๙๘