ชุมชนคุณธรรมวัดต้นตาล มีวัดต้นตาลเป็นศูนย์รวมศรัทธาของชาวบ้าน และพุทธศาสนิกชนทั่วไป โดยมีพระอธิการชมพู กิตติธโร เจ้าอาวาสวัดต้นตาล เป็นผู้นำชุมชนที่คอยดูแล พัฒนาชุมชนด้วยหลักธรรมาภิบาล อีกทั้งในชุมชนคุณธรรมวัดต้นตาลยังมีทรัพยากรบุคคล คือ นางกฤษณา พิทยาบุตร ผู้จัดการตลาดต้าน้ำโบราณบ้านต้นตาล ที่มีความรู้ความสามารถในด้านการอนุรักษ์และพัฒนาภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม รวมทั้งยังมีปราชญ์ชาวบ้าน ผู้รู้ท้องถิ่น อีกหลายท่าน เรียกว่าเป็น “ทุนทางสังคม” ที่จะนำพาชุมชนท้องถิ่นนี้พัฒนาไปด้วย   ความภาคภูมิใจในความเป็นไทยวน เป็นแหล่งรวบรวมธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมพื้นบ้านของชาวไทยวน ไว้ได้อย่างมีคุณค่า และคงความงดงามแห่งวิถีชีวิตของคนถิ่นนี้ที่ยึดถือปฏิบัติกันมา

         ชุมชนคุณธรรมวัดต้นตาล เป็นชุมชนชาวไทยวน กลุ่มชาติพันธุ์ที่สืบทอดวัฒนธรรมประเพณีของบรรพบุรุษ จนถึงวันนี้ ๒๐๐ กว่าปีมาแล้ว นับแต่ได้อพยพโยกย้ายจากอาณาจักรโยนกเชียงแสน มาตั้งรกรากในจังหวัดสระบุรี และยังคงรักษาอัตลักษณ์ไทยวน เป็นชุมชนที่คนในพื้นที่มีความเข้าใจและความผูกพัน จนกระทั่งสามารถสร้างความเป็นปึกแผ่นในชุมชน มีพลังขับเคลื่อนและผลักดันให้เกิดตลาดต้าน้ำโบราณบ้านต้นตาล

เส้นทางสู่ความสำเร็จการมาเป็นชุมชนต้นแบบ

        กระทรวงวัฒนธรรม ดำเนินงานโดยบูรณาการความร่วมมือกับหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน เครือข่ายด้านศาสนา ศิลปะ วัฒนธรรม เป็นการนำอัตลักษณ์วิถีชีวิตวัฒนธรรมและประเพณีของชุมชนมาเผยแพร่ให้นักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติได้เยี่ยมชมและศึกษาเรียนรู้ การท่องเที่ยวภายในชุมชน จึงเป็นอีกหนึ่งทางในการสร้างรายได้ให้กับคนในชุมชน มีศิลปะการแสดง มาจากไทยวนล้านนา การสืบสานศิลปะการฟ้อนที่นี่ เริ่มด้วยการปลูกฝังให้เยาวชน ได้เรียนรู้วิถีรากเหง้าของบรรพบุรุษชาวไทยวน และได้พัฒนาทักษะการฟ้อนมาโดยตลอด การฟ้อนมีหลายบทเพลง เช่น การฟ้อน ยอขันแก้ว ขันขวัญ ฟ้อนเพื่อต้อนรับและอวยพรแขกผู้มาเยือน เป็นต้น ในการนี้ ชาวชุมชนคุณธรรมวัดต้นตาล ยังได้มีการร่วมกันประกาศเจตนารมณ์ที่จะพัฒนาชุมชนให้เป็นชุมชนคุณธรรม และร่วมกันจัดทำแผนส่งเสริมคุณธรรมของชุมชน เพื่อประโยชน์สุขของชุมชน

  ความท้าทาย ปัญหาและอุปสรรค

         อุปสรรคในช่วงที่ผ่านมา ที่ชุมชนคุณธรรมวัดต้นตาลได้รับผลกระทบเป็นวงกว้างคือผลกระทบจากวิกฤตการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิต เศรษฐกิจ และสังคมในชุมชนคุณธรรมวัดต้นตาล

         นอกจากนี้แล้ว ชุมชนคุณธรรมวัดต้นตาลยังเผชิญกับอุทกภัยครั้งใหญ่ในช่วงปลายปี ๒๕๖๔ โดยมวลน้ำในแม่น้ำป่าสักทะลักเข้าท่วมในตลาดต้าน้ำโบราณบ้านต้นตาลจนมิด ทำให้ร้านค้าของชาวบ้านเสียหายเป็นจำนวนมาก สร้างความเดือดร้อนให้ชุมชนเป็นอย่างยิ่ง

ผลลัพธ์และผลกระทบที่เกิดขึ้น

       ชุมชนคุณธรรมวัดต้นตาล แม้ว่าจะเผชิญกับวิกฤตการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (COVID-19) ทางชุมชนคุณธรรมวัดต้นตาล ก็ได้ร่วมมือกับเทศบาลตำบลต้นตาล-พระยาทด    และภาคเอกชน ติดตามสถานการณ์ เฝ้าระวัง รวมทั้งให้การสนับสนุนความช่วยเหลือมอบเครื่องอุปโภค บริโภค อุปกรณ์ทางการแพทย์ เพื่อส่งมอบให้กับประชาชนและบุคลากรทางการแพทย์ต่อไป และเมื่อสถานการณ์เริ่มคลี่คลาย ทุกภาคส่วนก็ร่วมมือกันเพื่อให้ตลาดต้าน้ำโบราณบ้านต้นตาลกลับมาค้าขายได้ดังเดิม กระตุ้นให้เกิดรายได้ให้แก่ชาวบ้านในชุมชนคุณธรรมวัดต้นตาลต่อไป

เป้าหมายที่จะเดินต่อ

         ชุมชนคุณธรรมวัดต้นตาลเป็นชุมชนที่เข้มแข็ง ทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชนให้ความร่วมมือกับกิจกรรมต่าง ๆ ของชุมชนเป็นอย่างดี เมื่อเกิดอุปสรรคปัญหาใด ๆ ในชุมชน ทุกภาคส่วนมีความพร้อมใจที่จะร่วมมือกันแก้ไข ทำให้ผ่านอุปสรรคไปได้ และพร้อมที่จะพัฒนา สนับสนุนชุมชนให้เกิดการกระตุ้นเศรษฐกิจชุมชน สร้างรายได้ให้กับคนในชุมชน จากวัฒนธรรมไทยวนที่สืบทอดกันมาและจากการท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม

         โดยชุมชนคุณธรรมวัดต้นตาล มีตลาดต้าน้ำโบราณบ้านต้นตาล เปิดต้อนรับนักท่องเที่ยว   ทุกวันอาทิตย์ เป็นแหล่งท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม ที่คนในชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมในการจัดการ และมีรายได้จากการท่องเที่ยว ตั้งอยู่ในบริเวณวัดต้นตาล มีร้านค้าขายอาหารโบราณ เครื่องใช้สอยพื้นเมือง และผ้าซิ่นทอมือ มีการแสดงการฟ้อนรำ เพื่อให้นักท่องเที่ยวได้ยลความงามและถ่ายรูปเป็นที่ระลึก และยังมีศูนย์ทอผ้าบ้านต้นตาล เป็นศูนย์กลางการเรียนรู้การทอผ้าที่ครบวงจรให้กับเยาวชน และบุคคลทั่วไป โดยผ้าที่ทอมีหลายแบบ ได้แก่ ผ้าขาวม้า ผ้าพื้น ผ้าสี่เขา (สี่ตะกอ) ผ้าลายดอกพิกุลซึ่งเป็นลายแบบโบราณของคนไทยวน กิจกรรมการสาธิตการทอผ้าไทยวน นักท่องเที่ยวสามารถเข้าชมและเรียนรู้การทอผ้าได้ทุกวัน

ผู้ติดต่อในพื้นที่

   นายจีระพันธ์ ขุนทอง สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัด โทร ๐๘๑-๘๗๔-๓๘๑๓ นางกฤษณา พิทยาบุตร ผู้นำชุมชน โทร ๐๙๘-๔๔๗-๔๙๒๙