ชุมชนบ้านกุดแข้ ตำบลนางาม อำเภอเสลภูมิ จังหวัดร้อยเอ็ด เป็นหมู่บ้านที่ดำเนิน “โครงการหมู่บ้านรักษาศีลห้า” มาตั้งแต่ปีพ.ศ. ๒๕๕๔ เนื่องจากมีการดำเนินรอยตามบรรพบุรุษสืบสานรักษาศีลห้ามาหลายร้อยปี วิธีการ คือเริ่มที่วัดเป็นศูนย์กลาง ต่อมาขยายในหมู่บ้าน เช่น เวลาประชาชนทำบุญบ้านจะให้สมาทานศีลและรักษาศีลห้าก่อนถวายทาน ถือเป็นประเพณีปฏิบัติสืบทอดกันมา

นอกจากนั้น ยังมี “โครงการงานศพงานเศร้าไม่มีน้ำเหล้ามีแต่น้ำใจ” โครงการเยี่ยมผู้ป่วยติดเตียง ร่วมกับ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพประจำตำบล และกลุ่มอาสาสมัครหมู่บ้าน เป็นโครงการจากส่วนกลาง มาจากเจ้าคณะภาค ๙ รวมทั้งมีการสอนศีลธรรมในโรงเรียน หรือบางครั้งฝ่ายสงฆ์ทำงานเผยแผ่เชิงรุกประสานกับผู้บริหารโรงเรียน ให้พระไปสอนศีลธรรม การทำโครงการที่โรงเรียนโดยนำนักเรียนมาอบรมในวัด ๒ วัน ๑ คืน

บ้านกุดแข้มีปัญหาที่พบและต้องการเร่งแก้ไข ดังนี้ ปัญหายาเสพติด ปัญหาการขาดวินัย ไม่ตรงต่อเวลา การไม่เคารพกติกาของบ้านเมือง ปัญหาการพนันและอบายมุขทุกชนิด โดยต้องการแก้ไขในทุกหมู่บ้าน

จากปัญหาที่พบ บ้านกุดแข้จึงได้ดำเนินการแก้ไขและส่งเสริมการทำความดี ดังนี้

๑.การรณรงค์รักษาศีลห้า เพราะศีลทำให้คนเป็นคนดี ถ้าคนมีศีลห้าครบทุกข้อ ไม่ต้องมีกฎหมายก็ได้

๒.การมีความซื่อสัตย์ มีความรับผิดชอบ เสียสละ เห็นอกเห็นใจ และวางใจ

๓.ร่วมกันทำกองทุนสวัสดิการชุมชนให้เข้มแข็ง และร่วมกันปฏิบัติตามกติกาชุมชน ธรรมนูญตำบล

๔.สร้างจิตอาสาทำนารวมร่วมกัน และจิตอาสาปลูกป่าเป็นประจำทุกปีในกลุ่มเยาวชน

๕.บูรณาการแผนชุมชนร่วมกัน

๖. รณรงค์งานศพงานเศร้าไม่มีน้ำเหล้ามีแต่น้ำใจ

จากการปฏิบัติตนอยู่ในศีลในธรรมของชาวบ้านชุมชนบ้านกุดแข้ ทำให้เห็นคุณธรรมที่มีความโดดเด่นของชุมชนบ้านกุดแข้ มีดังต่อไปนี้

๑.ความซื่อสัตย์ เสียสละ รับผิดชอบ เห็นอกเห็นใจ และไว้วางใจกันและกัน โดยใช้หลักศีล ๕ มาใช้ในการบริหารกองทุนสวัสดิการชุมชน ใช้กำหนดกติกาชุมชน องค์กรการเงินชุมชน จนประสบผลสำเร็จเป็นที่ยอมรับเพราะศีลทำให้คนเป็นคนดี ถ้าคนมีศีลห้าครบทุกข้อ ไม่ต้องมีกฎหมายก็ได้

๒.การมีจิตอาสา ร่วมกันปลูกป่าทุกปีจากเยาวชน ๔๐ คน และจิตอาสาในการทำนา

รวมร่วมกันประมาณ ๒๕๐ ครอบครัว

๓.ความสามัคคีของประชาชนทุกหมู่เหล่า

๔.งานศพงานเศร้าไม่มีน้ำเหล้ามีแต่น้ำใจ

๕.การอนุรักษ์ศิลปะ วัฒนธรรม ทอดเทียนโฮมทั้งตำบล

๖.โครงการงดเหล้าเข้าพรรษา

เส้นทางสู่ความสำเร็จของการมาเป็นชุมชนต้นแบบ

๑.การทำงานด้วยจิตอาสา จิตสำนึก แบบมอบหมายด้วยวาจา ในรูปแบบ บวร เริ่มจากคณะสงฆ์ประชุมหารือ มีการประชาคมร่วมกันในหมู่บ้านก่อนทำกิจกรรม เช่น ปี พ.ศ. ๒๕๕๓ เริ่มทำกิจกรรมงานศพงานปลอดเหล้า โดยเริ่มจากครอบครัวที่ฐานะไม่ค่อยดี ซึ่งช่วยลดค่าใช้จ่ายได้ประมาณ ๕๐,๐๐๐ บาท ส่งผลให้ครอบครัวอื่นเกิดการทำตาม

ปัจจุบัน ตำบลนางามจัดงานเศร้าปลอดเหล้าทุกครอบครัว การดำเนินงานบริหารด้วยแกนนำ ๗ คุ้มบ้าน แต่ละคุ้มช่วยกันรับผิดชอบงานที่ได้รับมอบหมาย ทำด้วยความเข้าใจ ไม่ต้องมีคำสั่งเป็นลายลักษณ์อักษร ความรับผิดชอบเกิดจากจิตสำนึก เนื่องจากเป็นการทำงานที่เกิดจากความต้องการของชุมชน หรือการระเบิดจากข้างใน น้อมนำศาสตร์พระราชามาปฏิบัติ ภายใต้หลักคุณธรรมคือ ซื่อสัตย์ เสียสละ รับผิดชอบ จิตอาสา

๒.การทำงานด้วยคำสั่งแต่งตั้งคณะทำงาน  เช่น โครงการชุมชนคุณธรรมขับเคลื่อนด้วยพลังบวร ประจำปีงบประมาณพ.ศ. ๒๕๖๐

๓.มีการยกย่องคนดีที่ผ่านการคัดเลือกโดยคณะกรรมการหมู่บ้าน โดยมอบประกาศเกียรติคุณเงินรางวัล พร้อมโล่ให้ผู้มีจิตอาสาในวันบุญข้าวจี

๔.มีผู้นำเป็นแบบอย่าง โดยการประกาศเลิกดื่มเหล้า เป็นตัวอย่างให้คนอื่นทำตาม

ผลลัพธ์แห่งความสำเร็จ

๑.ประชาชนมีความสามัคคี เห็นประโยชน์ส่วนรวม มีความซื่อสัตย์ เสียสละ รับผิดชอบ เห็นอกเห็นใจ จิตอาสา และไว้วางใจกันนำไปสู่การตั้งกลุ่มออมทรัพย์เพื่อการผลิต ยกระดับองค์กรการเงิน การจัดสวัสดิการให้ชุมชน โดยมีการควบรวม ๘ องค์กรการเงินเข้าด้วยกัน และนำกำไรมาจัดสวัสดิการ น้อมนำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาปฏิบัติ

๒.ชุมชนมีกิจกรรมส่งเสริมคุณธรรม เช่น การงดเหล้าเข้าพรรษาทุกพรรษาตลอดชีวิต งานศพปลอดเหล้า และมีสถานที่ปฏิบัติธรรม มีสิ่งปลูกสร้าง ถนนหนทางสะดวกสบาย

ก้าวต่ออย่างมีคุณธรรม

๑.ชุมชนมีแผนขยายผลโดยเปิดเป็นศูนย์เรียนรู้เกี่ยวกับงานศพปลอดเหล้า ให้ผู้ที่สนใจมาศึกษาดูงาน เพื่อนำเอากลับไปทำในตำบลของตนเอง แนะนำให้ตำบลอื่นทำแบบเครือข่าย และขยายผลให้ครอบคลุมทั่วทั้งประเทศ พร้อมเป็นแหล่งศึกษาเรียนรู้

๒.ขยายเครือข่ายไปให้ครบทุกหมู่บ้านในตำบล สำหรับกิจกรรมงดเหล้าเข้าพรรษา