“ชุมชนคุณธรรม จิตรกรรมล้ำค่า ศาลาร้อยปี

ท่องวิถีริมคลอง ร้องเล่นเพลงเรือ

ความเชื่อสมุนไพร คงไว้สะพานแขวน”

กว่าจะมาเป็นวันนี้  

ชุมชนคุณธรรมวัดคูเต่า เดิมคือชุมชนบ้านหัวนอนวัด โดยมีพ่อท่านหอม (พระครูสุคนธศีลาจาร) เจ้าอาวาสวัดคูเต่าสมัยนั้น เป็นศูนย์รวมของจิตใจ สร้างรากฐานความสัมพันธ์ระหว่างวัดกับชุมชนในลักษณะ“บวร”มาเป็นแนวทางในการพัฒนาชุมชน สร้างความสามัคคีภายในชุมชน โดยชุมชนมีการแบ่งเขตรับผิดชอบเป็น “หยอมบ้าน” (คุ้มบ้าน) เพื่อให้ผู้นำมีบทบาทในการบริหารคนกลุ่มย่อย ช่วยดูแลซึ่งกันและกัน รับทราบปัญหาและความต้องการได้ชัดเจน มีทั้งหมด ๘ หย่อมบ้าน ได้แก่ หยอมทานตะวัน หยอมร่วมใจพอเพียง หยอมชายคลองกลาง หยอมเกษตรพอเพียง หยอมเกษตรปลอดสารพิษ หยอมเทพประทาน หยอมเตยหอม และหยอมเรืองรอง โดยในแต่ละหยอมจะมีป้ายบอกชื่อผู้นำ และจุดเด่นด้านอาหาร ภูมิปัญญาท้องถิ่นของแต่ละหยอม ซึ่งเป็นอัตลักษณ์ของชุมชนคุณธรรมวัดคูเต่า

เส้นทางสู่ความสำเร็จของการมาเป็น

ชุมชนต้นแบบ

มีการจัดกระบวนการสร้างการรับรู้และขับเคลื่อนงานในชุมชน ดังนี้

        ๑. มีการประกาศเจตนารมณ์ ข้อตกลงชุมชน ผู้นำชุมชน โดยมีการจัดประชุมผู้นำชุมชน กรรมการที่เกี่ยวข้องจากทุกภาคส่วนด้วยพลังบวร เพื่อระดมความคิดเห็นและประกาศเจตนารมณ์ของชุมชน

         ๒. กำหนดเป้าหมายของชุมชน ในปัญหาที่อยากแก้ และความดีที่อยากทำ

         ๓. จัดทำแผนพัฒนาและส่งเสริมคุณธรรมของชุมชน

         ๔. มีการดำเนินการตามแผนและจัดกิจกรรมแก้ไขปัญหาของชุมชน คือ ปัญหาเรื่องยาเสพติด เรื่องขยะ การผลิตสมุนไพร และการส่งเสริมให้เป็นชุมชนท่องเที่ยวทางวัฒนธรรม

         ๕. มีการประเมินผลและทบทวนแผนเป็นระยะ เพื่อพัฒนาชุมชนให้มีประสิทธิภาพ

         ๖. ประกาศยกย่องเชิดชูบุคคลผู้ทำความดีให้ชุมชน โดยร่วมกับสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดสงขลา มีการคัดเลือกคนดี และเข้ารับเกียรติบัตรในการจัดงานวันสงขลา ซึ่งจัดขึ้นเป็นประจำทุกปี ส่งเสริมให้มีคนต้นแบบที่ได้รับการยอมรับในชุมชน

         ๗. มีการประเมินผลความสำเร็จในชุมชน ให้คนในชุมชนมีพฤติกรรมที่ดีขึ้น ชุมชนมีความสงบสุข ปัญหาในชุมชนลดลง

         ๘. มีการขยายผลกิจกรรมเพิ่มเติมใน ๓ มิติ คือส่งเสริมหลักธรรมทางศาสนา หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง และส่งเสริมวิถีวัฒนธรรม

         ๙. เป็นแหล่งแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ถ่ายทอดให้กับชุมชนที่มาดูงานขับเคลื่อนชุมชนคุณธรรม

ความท้าทาย

ปัญหาในระยะแรกของชุมชนคือ ไม่ได้รับความร่วมมือเท่าที่ควรซึ่งมีสาเหตุมาจากความไม่รู้

และไม่เข้าใจ จึงได้มีการประชุมสร้างการรับรู้และเข้าใจให้กับชุมชน เกิดการมีส่วนร่วมของชุมชน 

โดยมีพ่อท่านหอม (พระครูสุคนธศีลาจาร) เจ้าอาวาสวัดคูเต่า เป็นศูนย์รวมของจิตใจ ปัญหาต่อมาที่พบคือการจัดระบบข้อมูล จากเดิมที่เป็นการเล่าต่อกันมาไม่ได้มีการจดบันทึกเป็นลายลักษณ์อักษร จึงได้มีการพัฒนาจัดการองค์ความรู้และภูมิปัญญาท้องถิ่นที่มีอยู่ให้เป็นระบบ มีการบันทึกข้อมูลเป็นลายลักษณ์อักษร และเพื่อเป็นการสืบสาน รักษา และต่อยอดภูมิปัญญาท้องถิ่น ชุมชนได้มีการตั้งปณิธานร่วมกันว่าจะปลูกสมุนไพรครัวเรือนละ ๕ ชนิด โดยเน้นที่กินที่ใช้อยู่ประจำในแต่ละครัวเรือน มีกิจกรรมเรียนรู้เรื่องสมุนไพร จัดตั้งกลุ่ม “วิสาหกิจชุมชนสมุนไพรคุณธรรมวัดคูเต่า”

ผลลัพธ์และผลกระทบที่เกิดขึ้น

คนในชุมชนมีการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมในทางที่ดีขึ้น ปัญหาต่าง ๆ เช่น ปัญหาการลักขโมย ปัญหายาเสพติด การเล่นการพนัน ลดลง

มีการยึดมั่นปฏิบัติตามหลักธรรมทางศาสนาที่ตนนับถือ

มีการน้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในชีวิตประจำวัน เกิดการรวมกลุ่มอาชีพขึ้นในชุมชน กลุ่ม “วิสาหกิจชุมชนสมุนไพรคุณธรรมวัดคูเต่า” เพื่อทำสมุนไพรไว้ช่วยเหลือชุมชนและจำหน่าย รวมกลุ่มจัดตั้งตลาดนัด ๑๐๐ ปี เพื่ออนุรักษ์วัฒนธรรม ของชุมชนและส่งเสริมให้ภูมิปัญญาท้องถิ่นมีรายได้เพิ่มขึ้น มีการพัฒนาต่อยอด ถ่ายทอดผลิตภัณฑ์ทางวัฒนธรรม และมีการจำหน่ายผลิตภัณฑ์ชุมชนผ่าน Social Network

มีการสืบสานและดำเนินชีวิตตามวิถีวัฒนธรรมที่ดีงาม จัดงานประเพณีในวันสำคัญต่าง ๆ เช่น การจัดงานประเพณีเดือนสิบ การจัดงานประเพณีรดน้ำดำหัววันว่าง ประเพณีลากพระทางน้ำและเล่นเพลงเรือแหลมโพธิ์       

เป้าหมายที่จะเดินต่อ

๑. ขับเคลื่อนการท่องเที่ยวชุมชน สร้างรายได้ให้กับคนในชุมชน สร้างชุมชนให้มั่นคงอย่างยั่งยืนโดยยังคงอัตลักษณ์ท้องถิ่นของชุมชน เช่น จัดกิจกรรมพายเรือคายัค สร้างโฮมสเตย์

๒. เสริมสร้างศักยภาพการทำงานของคนในชุมชนโดยเชิญวิทยากรภายนอกมาอบรมเพื่อสร้างการตระหนักรู้

๓. จัดตั้งศูนย์เรียนรู้ภูมิปัญญา ณ บ้านของภูมิปัญญา เพื่อให้เกิดความยั่งยืน อีกทั้งก่อให้เกิดรายได้แก่คนในชุมชน จากการมาท่องเที่ยว หรือศึกษาดูงาน

๔. มีการประเมินจากหน่วยงานภายนอกที่เชื่อถือได้ เป็นการการันตีความเป็นชุมชนต้นแบบ

ด้านคุณธรรม ต่อยอดการเป็นแหล่งเรียนรู้ ศึกษาดูงานของชุมชน หน่วยงาน และองค์กรต่างๆ

ผู้ประสานงานในพื้นที่

นายชาญวิทูร สุขสว่างไกร ประธานสภาวัฒนธรรมอำเภอบางกล่ำ ประธานกลุ่มวิสาหกิจชุมชนสมุนไพรคุณธรรมวัดคูเต่า 

เบอร์โทรศัพท์ ๐๘๘ ๗๘๖ ๒๓๗๙