“บ้านใหม่พัฒนา ชุมชนกินอิ่ม นอนอุ่น

ฝันดี ด้วยพลัง บวร+ส.”

กว่าจะมาเป็นวันนี้

ตำบลน้ำเกี๋ยนประสบปัญหาในหลายด้าน ทั้งว่างงาน เป็นหนี้ธกส. ผลผลิตไม่พอต่อการยังชีพ ออกไปทำงานต่างถิ่น บุกรุกพื้นที่ป่าต้นน้ำเพื่อตัดไม้มาขายและขยายที่ทำกิน ทำให้น้ำแห้งขอด ทุนทางทรัพยากรลดลง ชาวบ้านทำงานหนักขึ้นจนเกิดความเครียด จึงหันไปพึ่งยาเสพติดและการพนัน จากปัญหาดังกล่าวชุมชนจึงหันหน้าพูดคุย เรียนรู้และนำเอาการบริหารจัดการแบบมีส่วนร่วม “บวร+ส” (บ-บ้าน ผู้ลงมือ , ว-วัด รวมศรัทธา , ร-โรงเรียน ครู อาจารย์ประสานความรู้ , ส-ส่วนราชการ ที่พร้อมประสานความร่วมมือเกิดการบูรณาการ) มาปรับใช้ เริ่มจากกำหนดมาตรการและแผนแม่บทชุมชน เพื่อสร้างการอยู่ร่วมกันใหม่ตามวิสัยทัศน์ “กินอิ่ม นอนอุ่น ฝันดี” มีผู้นำชุมชนที่ทำงานร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น โดยกิจกรรมชุมชนทุกเรื่องจะผ่านการร่วมคิด ร่วมวางแผน และตัดสินใจร่วมกันแก้ไข จนสามารถทำให้ปัญหาต่างๆ ทุเลาลงได้

เส้นทางสู่ความสำเร็จของการมาเป็นชุมชนคุณธรรมต้นแบบ

จากบทเรียนในระดับตำบลสู่รูปแบบการขับเคลื่อนงานชุมชนบ้านใหม่พัฒนาที่นำกระบวนการดังกล่าวมาใช้ในการจัดการตนเองและพัฒนาชุมชน ส่งผลให้ปัญหาทุเลาลงไปในระดับที่ชุมชนสามารถควบคุมได้ คนในชุมชนมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น ในด้านทรัพยากรสิ่งแวดล้อมมีคณะกรรมการป่าชุมชนและชาวบ้าน คอยดูแลฟื้นฟูจนกลับมามีความอุดมสมบูรณ์อีกครั้ง ด้านทุนทางสังคมที่สำคัญ คือ ชุมชนเกิดกระบวนการเรียนรู้ร่วมกันจากการทำงานขยายสู่การเกิดเวทีชาวบ้านในการรื้อฟื้นประวัติศาสตร์และประเพณีชุมชน เกิดกลุ่มองค์กรทางสังคมที่หลากหลายในการช่วยเหลือดูแลกัน เช่น กองทุนสวัสดิการชุมชนที่ส่งเสริมการออมมากกว่าการกู้ การช่วยเหลือฉุกเฉิน จำนวน ๗ กองทุน มีการนำรายได้จากกองทุนหมู่บ้านและกองทุนอื่นๆ มาสนับสนุนในกิจกรรมต่างๆ เป็นต้น 

นอกจากนี้ยังมีโครงการต่างๆที่หนุนเสริมและสร้างงาน สร้างสัมมาอาชีพ สร้างรายได้ให้กับประชาชนในหมู่บ้าน และยกระดับกลายเป็นหมู่บ้าน OTOP เพื่อการท่องเที่ยว ที่มีการท่องเที่ยวเชิงเกษตร มีกลุ่ม OTOP วิสาหกิจชุมชนชีววิถี ซึ่งเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านสมุนไพรและสนับสนุนการใช้ประโยชน์จากสมุนไพรที่มีอยู่รอบตัว มีการใช้หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง จากการดำเนินงานด้านข้างต้นทำให้บ้านใหม่พัฒนาได้รับรางวัลต่างๆ เช่น หมู่บ้านเข้มแข็งตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงระดับจังหวัด ประจำปี ๒๕๕๘ ได้รับการคัดเลือกเป็นหมู่บ้าน OTOP เพื่อการท่องเที่ยวงบประมาณสนับสนุนจากกรมการพัฒนาชุมชนประจำปี ๒๕๖๐ เป็นต้น

ความท้าทาย

กระบวนการพัฒนาและจัดการตนเองของบ้านใหม่พัฒนาจะประสบผลสำเร็จไม่ได้ถ้าขาดองค์ประกอบของการดำเนินงานข้อใดข้อหนึ่งไป ซึ่งองค์ประกอบนั้น ได้แก่ ๑) ศักยภาพและความพร้อมของผู้นำ ๒) จะต้องมีการสร้างกลไกในการขับเคลื่อนกระบวนการพัฒนา และ ๓) การดําเนินงานบนพื้นฐานบริบทของสังคม การใช้ทุนเดิมภายในสังคม เข้ามาใช้ให้เป็นประโยชน์ต่อการแก้ไขปัญหาและพัฒนาชุมชนนั้นๆร่วมกัน

ผลลัพธ์และผลกระทบที่เกิดขึ้น

จากผลการดำเนินงานที่ประสบผลสำเร็จ ทำให้คนในชุมชนตระหนักถึงความสำคัญของการทำงานร่วมกันเพื่อพัฒนาหรือแก้ปัญหาที่เกิดขึ้น ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องก็ต้องมาพูดคุยกันว่าจะดำเนินการอย่างไรต่อไป ทำให้เกิดการทำงานร่วมกัน คนในชุมชนต้องมีส่วนร่วมคิด ร่วมทำ ร่วมรับผิดชอบจึงจะสามารถดำเนินการแก้ไขปัญหาของชุมชนได้ เช่น ปัญหายาเสพติดที่ทำให้เกิดปัญหาการลักขโมย ทะเลาะวิวาท การทำร้ายร่างกายที่เกิดขึ้นบ่อยครั้ง แต่คนในชุมชนใช้ชีวิตแบบต่างคนต่างอยู่ ไม่คิดที่จะร่วมกันแก้ไขปัญหา ส่งผลให้เกิดความรู้สึกไม่ปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สิน ด้วยเหตุนี้ทำให้ผู้นำชุมชน ชาวบ้าน และพระสงฆ์ได้ร่วมพูดคุยถึงแนวทางแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นโดยใช้การมีส่วนร่วมของทุกฝ่าย ร่วมกันกำหนดกฎกติกาของหมู่บ้าน เป็นมาตรการควบคุมความประพฤตินอกลู่ของคนในชุมชน เช่น การเสพ-ขายยาเสพติด จะโดนตัดสิทธิ์ในการช่วยเหลือและสวัสดิการจากชุมชนทุกประเภท เป็นต้น

เป้าหมายที่จะเดินต่อ

         ปัจจุบันบ้านใหม่พัฒนากลายเป็นหมู่บ้านต้นแบบในการพัฒนาหลายด้าน สิ่งหนึ่งที่ทำให้เป็นที่ยอมรับและศึกษาดูงานจากชุมชน องค์กรและหน่วยงานต่างๆ นั้น มาจากหลักการที่มุ่งให้ประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในการดำเนินงานโดยใช้ข้อมูล ข้อเท็จจริง ในการขับเคลื่อนงานผ่านการจัดเวทีประชาคม เพื่อให้คนในชุมชนตระหนักถึงความสำคัญของปัญหา เป็นผู้เลือกแนวทางแก้ไขปัญหา รวมถึงการสื่อสารให้คนในชุมชนทราบถึงกิจกรรม โครงการและความก้าวหน้าของงานเป็นประจำโดยประชาสัมพันธ์ผ่านเสียงตามสายและแอพพลิเคชั่นไลน์ เพื่อให้ชาวบ้านเกิดความเข้าใจในกิจกรรมต่างๆ สิ่งสำคัญสุดท้ายคือ หมู่บ้านจำเป็นที่จะต้องสร้างแนวร่วมให้มากและหลากหลายทั้งภายในและภายนอก เพื่อให้สามารถดำเนินงานตรงกับความต้องการของคนในชุมชนเกิดเป็นการเรียนรู้ร่วมกันจากการทำงานและพัฒนาจนก่อเกิดความเข้มแข็งและยั่งยืน 

ผู้ติดต่อในพื้นที่

นายปรีชา ดีสม ผู้ใหญ่บ้านใหม่พัฒนา

ตำบลน้ำเกี๋ยน อำเภอภูเพียง จังหวัดน่าน